Mąż / żona ma długi. Czy to oznacza, że ja też?
Żeby odpowiedzieć na takie pytania, musimy w kilku zdaniach wyjaśnić, czym są wspólność i rozdzielność majątkowa, a także majątek wspólny i osobisty. Z tego artykułu dowiesz się, jak rozkłada się odpowiedzialność za długi małżonka w banku, instytucjach oferujących „chwilówki” czy u jego kontrahentów biznesowych, zarówno w trakcie trwania małżeństwa, jak i po rozwodzie (po powstaniu rozdzielności majątkowej). Sprawdź, jak małżeński ustrój majątkowy wpływa na obowiązki obu stron.
Wspólność majątkowa – rozdzielność majątkowa
Z chwilą zawarcia małżeństwa między żoną i mężem powstaje wspólność ustawowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Co do zasady istnieje ona aż do śmierci jednego z małżonków lub rozwodu.
Wyjątkiem od tej zasady jest zawarcie przez małżonków w formie aktu notarialnego umowy o rozdzielność majątkową. W razie ustanowienia intercyzy każda ze stron zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i zgromadzony później. W związku z tym zarządzają oni swoimi majątkami samodzielnie i sami ponoszą odpowiedzialność za swoje długi.
Majątek wspólny – majątek osobisty
Oprócz kilku wyjątków w skład dobytku wspólnego wchodzi wszystko, co żona oraz mąż nabywają w trakcie trwania małżeństwa. Poza majątkiem wspólnym pozostaje także ten osobisty, należący każdego z małżonków. W jego skład wchodzą m.in. przedmioty majątkowe:
- – nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
- – nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę,
- – służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków
- – uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Odpowiedzialność za dług małżonka: w jakich sytuacjach?
Znając podstawowe różnice między wspólnością a rozdzielczością majątkową, możemy przejść do kolejnych zagadnień. Odpowiedzialność małżonka za długi w banku, u kontrahenta czy wynikające z innych zobowiązań zależy od tego, jak doszło do ich powstania. Jeśli zadłużenie stanowi skutek zobowiązania zaciągniętego razem przez współmałżonków (np. wskutek zawarcia umowy o kredyt), odpowiadają oni oboje – zarówno majątkiem wspólnym, jak i osobistym każdego z nich.
Jeżeli natomiast dług powstaje na skutek zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z małżonków za zgodą drugiego (stroną umowy jest np. mąż, a żona jedynie wyraziła zgodę na jej zawarcie), wtedy małżonek będący stroną odpowiada majątkiem wspólnym i osobistym, zaś odpowiedzialność drugiego z nich ogranicza się do dorobku wspólnego. W tej sytuacji wierzyciel nie będzie mógł egzekwować swojej należności z przedmiotów należących do majątku tego ze współmałżonków, który jedynie wyraził zgodę.
Jeśli zaś długi powstały na skutek zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z małżonków bez zgody drugiego, wierzyciel może żądać odpowiedzialności jedynie z majątku osobistego dłużnika. Tak jest również w sytuacji, gdy wierzytelność powstała przed ustanowieniem wspólności lub jeśli dotyczy ona majątku osobistego jednego z małżonków.
Odpowiedzialność za długi małżonka – rozdzielność majątkowa może pomóc
Jedną z najważniejszych konsekwencji zawarcia intercyzy jest to, że wyłącza ona odpowiedzialność za zobowiązań współmałżonka zaciągnie po jej zawarciu. Odpowiedzialność za długi małżonka przy rozdzielczości majątkowej staje się diametralnie ograniczona. Przez to na spisanie umowy bardzo często decydują się np. współmałżonkowie osób prowadzących działalność gospodarczą, chcąc zabezpieczyć swój majątek przed ewentualnymi roszczeniami potencjalnych wierzycieli, np. w urzędzie skarbowym czy ZUS-ie.
Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z obowiązującym prawem, powoływanie się na rozdzielność majątkową zwalnia małżonka z odpowiedzialności za długi wyłącznie w jednej sytuacji. Dzieje się tak, gdy w chwili zaciągania zobowiązania fakt posiadania intercyzy nie został zatajony np. w banku. W praktyce oznacza to, że np. mąż lub żona biorący kredyt w banku, powinni poinformować instytucję o tym, że mają zawartą małżeńską umowę majątkową. Brak takiej informacji daje wierzycielowi prawo do dochodzenia należności z majątków obu stron.
Jak skutecznie ustrzec się przed odpowiedzialnością za długi małżonka?
Obrona przed wierzycielem egzekwującym długi męża lub żony bywa skomplikowana i wymaga znajomości szeregu instytucji prawnych, jak chociażby powództw przeciwegzekucyjnych. Korzystnym rozwiązaniem może okazać się ustanowienie rozdzielczości majątkowej, natomiast rozwód i podział majątku nie są sposobem na uniknięcia problemów związanych z zadłużeniem powstałym w trakcie trwania małżeństwa. Aby chronić się przed odpowiedzialnością za długi małżonka, warto rozważyć pomoc adwokata, który pomoże uwolnić się od odpowiedzialności za długi małżonka i wskaże rozwiązania na przyszłość.